Yeşilırmak'ın Amasya'dan geçiş yolu

Yeşilırmak: Asıl adı Tozanlı ırmağıdır. Halk arasında Yeşilırmak diye bilinir. Yeşilırmak Köse Dağının batı yamaçlarından doğar, batıya doğru kuzeyde Karacan, güneyde Tekeli dağları arasındaki vadilerden geçerken, irili ufaklı bir çok yan dereleri alarak Almus Barajına kavuşur. Yeşilırmağın mansaptan Almus Barajına kadar olan uzunluğu 365 Km. dir. Yeşilırmağın Almus Barajındaki kotu 730 metredir. Barajın su toplama alanı 2352,8 Km2 dir. Yeşilırmak, barajdan sonra güneyde Mamo, kuzeyde Dönek dağlarının arasındaki 12 Km2 lik boğazdan geçerek Omala Ovasına girer. Omala ovasından Kara kaya boğazına girerek, 319 Km de Kazova düzlüğüne ulaşır. Tokat'ta Behzat deresini alır, Kazova'yı geçtikten sonra Turhal Ovasına kavuşur. Turhal Ovasına kadar bir çok yan derelerle beslenen Yeşilırmak, Turhal'da Hotan Çayı ve Gülüt Deresini alarak 30 km uzunluğunda bir boğaza girer ve 225 km de Geldikhan Ovasına çıkar. Dadı Köyünde sağdan Deliçay'ı, Kayabaşı Köyünde Soldan Çekerek Irmağını 212 km de alarak Amasya ya girer.

Yeşilırmak'ın Taşova'dan geçiş yolu

Yeşilırmağın Çekerekle birleştiği noktada, yukarı Yeşilırmağın sel toplamı alanı 6242 km2 dir. suların sulama değeri T2-A1 dir. Tuzluluk bakımından II. sınıf sulama suyu kalitesindedir. Amasya Ovasını kateden ırmak, hemen şehrin dışında Ziyaret köprü başında, Göllü Bağlar mevkiinde Tersakan Çayını alır. Bu noktada ırmağın kotu 388 m dir. Su toplama alanı 18,723 km2 ve mansaba uzaklığı 193 km. dir. Yeşilırmak bu noktadan sonra kuzeye yönelir. TAŞOVA yı katederek Erba'nın Umutlu Köyü civarında Kelkit Iramağı ile birleşir. Bu noktada ırmağın kotu 188 m dir. Mansaba uzaklığı 112 km ve su toplama sahası 22588 km2 dir. Yeşilırmak bundan sonra dar bir boğaza girer. Ayvacıka geldiğinde kotu 42 km su toplama sahası 35820 km2 dir. Yıllık taşıdığı su miktarı 6906 x 10(6) m3 dür. Ortalama debisi161.558 m3/sn dir. 25 derecedeki elektrik kondüktüvitesi 500-600 mikrompos/cm dir. Orta derecede tuz ve seri miktarda alkalilik ihtiva eder. Ayvacıktan sonra kuzey doğrultusunda akışına devam eder. Yeşilırmak Çarşamba Ovasını geçtikten sonra Karadeniz'e dökülür. Yeşilırmak akış bakımından çok düzensiz olup mevsimlere, hatta günlere göre değişir. Bu sebeple debisi azami yükseldiğinde mecrasından taşar. Geniş ve verimli tarım arazilerini su altında bırakarak büyük ölçüde zararlara yol açar. Çekerek ırmağı Çamlıbel dağlarında, Kızık, İnan Çalı ve Kavak tepelerinde doğar. Artovanın çamlıbel bucağı dolaylarında birleşmesiyle meydana gelir. Artovadan sonra güney batı doğrultusunda akışına devam eder. Yaygı köyünden itibaren Çekerek Irmağı bir kavis çizerek kuzeye dönen dar bir vadide akar ve Cello Kışla Köyünde küçük bir ovaya açılır. Burada kuzeyden gelen Büyük İsa Deresi ile birleşir. Kazankaya ya kadar dar bir vadide akarak Geldingen ovasına çıkar. Şıhlar Köyü cıvarında Evkadi Deresi, Pekdemir Köprüsü civarında da Çorum Çat Irmağı ile birleşir, ovada akışına devamla Kayabaşı Köyünde Yeşilırmağa karışır. Bu kavşak yerinin mansabtan uzaklığı 212 km dir. Kavşak noktasında su toplama alanı 11654 km2 dir. Tüm uzunluğu 276 km olup Çekerek Irmağının ortalama debisi 61-069 m3 /sn dir. Yıllık taşıdığı su 1923 x 10 (6) m3/sn dir. Sulama suyu bakımından T2-I1 kalitesindedir.

Copyright © www.tekva.org.tr Tüm hakları saklıdır.

Yayınlanma: 2007-02-18 (7852 okunma)